Wiadomość o klęsce grunwaldzkiej (15 VII 1410r.) szybko dotarła do mieszkańców Ziemi Zalewskiej oraz osłabionych załóg krzyżackich na zamkach w Przezmarku i Dzierzgoniu. Po stronie Zakonu walczyli pod Grunwaldem również mieszkańcy komturii dzierzgońskiej, a sporo z nich poległo w bitwie. Sukces wojsk Jagiełły spowodował wielki wstrząs dla poddanych państwa krzyżackiego. Ale nie oznaczało to jeszcze całkowitej przegranej Zakonu. W czasie bitwy prawdopodobnie komtur świecki Henryk v. Plauen ze 
wszystkimi lub z większością swych dość znacznych sił, przebywał gdzieś pomiędzy Sztumem a Morągiem, zapewne na Ziemi Zalewskiej. Siły te złożone z oddziałów z Pomorza Gdańskiego, miały stanowić rezerwę obronną Malborka od strony południowo-wschodniej. Oparciem ich mógł być zamek przezmarcki, leżący niemal w połowie drogi między Malborkiem a Morągiem oraz Malborkiem i Grunwaldem. Tym właśnie można było wytłumaczyć przybycie już w piątek 18 lipca do Malborka oddziałów v. Plauena. Zapewne 16 lipca stały one jakieś 40-60km od Malborka na prawym brzegu Wisły i poczęły się cofać natychmiast po stwierdzeniu klęski armii Zakonu. Właśnie 15/16 lipca Jagiełło obawiał się jakichś oddziałów krzyżackich, o których zapewne miał wiadomości, że kazał czuwać.
Wojska polsko-litewskie opuściły tereny pobojowiska grunwaldzkiego 17 lipca maszerując w stronę stolicy państwa zakonnego Malborka oddalonego w linii prostej o 93km. Jednak dowództwo polsko-litewskie straciło inicjatywę. Królewska armia, która podczas marszu pod Grunwald potrafiła pokonać kilkadziesiąt kilometrów dziennie, pod mury Malborka zmierzała bardzo powoli. Nadmierna przezorność zaczyna być czynnikiem rozstrzygającym. Ta przezorność sprawia, że Jagielle odradzono rzucenie części jazdy pod Malbork jeszcze 16 lipca i że armia polsko-litewska szła po bitwie na Malbork nie drogą bliższą przez Ostródę-Zalewo-Dzierzgoń (około 97km), ale znacznie dalszą, gdyż przez Olsztynek-Morąg-Dzierzgoń (127km w linii prostej). Przedłużało to drogę o 30km, czyli co najmniej o 1 dzień marszu. Decyzja ta mogła być spowodowana przesadnym trzymaniem się przez dowództwo polskiego planu przyjętego jeszcze przed bitwą, zakładającego obejścia źródeł Drwęcy. Może też celowo zboczono w kierunku posiadłości biskupa warmińskiego, aby zachęcić go do szybszego złożenia królowi polskiemu hołdu.
Armia Jagiełły wkracza na Ziemię Zalewską
W pierwszym dniu marszu, to jest 17 lipca armia polsko-litewska zajęła bez trudu Olsztynek. W piątek 18 lipca armia królewska maszerowała w kierunku Morąga. Szlachcic pruski Mikołaj z Durąga na własną rękę udał się do Ostródy i jak pisze Długosz: „ubiegł zamek tamtejszy, wygnał braci, zabrał im wszystko i trzymał... zamek i miasto dla króla polskiego”. Nocleg armii królewskiej wypadł prawdopodobnie tego dnia na wschód od jez. Szeląg, milę przed Morągiem. Następnego dnia wojska polsko-litewskie przybyły do „zamku i miasteczka Morąga, które lubo... wielce było warowne, wszelako bez zwłoki poddało się królowi”. Jagiełło powierzył zamek wraz z miastem Jędrzejowi z Brochocic.Oddziały polsko-litewskie szły nie jedną długą kolumną lecz szerokim wachlarzem, toteż zajmowały i dalej położone miejscowości. Armia ta musiała iść wszystkimi możliwymi drogami a zapewne również gdzie się dało, polami i łąkami na przełaj. Nie mogła posuwać się ona jedną drogą, ponieważ takie ustawienie wraz z taborami spowodowałoby utworzenie kolumny długości około 100km. Tego dnia opanowano również Nidzicę, Lubawę, Nowe Miasto i Bratian.
W niedzielę 20 lipca część wojsk podążyło spod Morąga drogą na Pasłęk, przez Chojnik w kierunku wsi Sambród. Z drogi pod wsią Sambród wezwał król miasto Elbląg, żeby się poddało i złożyło przysięgę wierności. Pozostały siły pociągnęły na zachód w kierunku Zalewa. Tego dnia król stanął na nocleg „powyżej wsi i jeziora Czołpie w pobliżu zamku Preussmarkt” (chodzi tu o wieś Czulpę – niem. Zölp, położoną półtora km, na wschód od przesmyku między jeziorami Sambród i Ruda Woda, koło Małdyty). Wynikało by z tego, że orszak królewski odłączył się od sił omijających z północy jez. Sambród i skierował się wzdłuż wschodniego brzegu tego jeziora, na południe w kierunku osady młyńskiej Czulpa, położonej na skrzyżowaniu dróg Pasłęk-Ostróda i Morąg-Zalewo-Dierzgoń (5km w linii prostej). Należy zaznaczyć, że położenie wsi i jez. Czołpie (chodziło zapewne o jezioro w pobliżu którego leżał młyn, gdyż zbiornika wodnego o takiej nazwie w okolicy nie ma) podane przez Długosza „w pobliżu zamku Preussmarkt” nie musiało być równoznaczne z geograficzną bliskością obu tych miejscowości, aczkolwiek odległość w linii prostej pomiędzy tymi dwoma punktami wynosi 17km. Otóż dzieło Długosza powstało kilkadziesiąt lat po opisywanych wydarzeniach. Najwłaściwsze było więc dla autora skojarzenie miejsca noclegu króla z ważnym wówczas ośrodkiem administracji krzyżackiej, z którym związana będzie dość tajemnicza historia objęcia pełnego skarbów zamku Przezmark (takie było wówczas mniemanie) przez starostę Mroczka.
Marsz na Malbork przez Sambród, wśród łąk i pół umożliwiał przemieszczenie większej ilości wojsk niż bezpośrednią drogą, częściowo śródleśną, z Morąga do Czulpy (tu znajdowało się wąskie gardło między jeziorami Sambród i Ruda Woda). Również większe możliwości przemarszu dużej liczby ludzi z taborami dalej w kierunku zachodnim, możliwe było z Sambrodu niż Czulpy. Jak już wspomniano, armia polsko-litewska maszerowała wszystkimi możliwymi drogami, część wojsk podążała więc w kierunku Dzierzgonia omijając jez. Sambród od północy a część od południa przez wąskie przejście w zabagnionym przesmyku pomiędzy jeziorami. O ile Jagiełło rozbił obóz pomiędzy jez. Sambród i Ruda Woda, musiał podążać dalej w kierunku Dzierzgonia przez Zalewo. Należy też uwzględnić fakt, że w owych czasach gościniec Morąg-Zalewo-Dzierzgoń był ważnym szlakiem komunikacyjnym w państwie zakonnym. Orszak królewski mógł wybrać tę drogę, najwygodniejszą i gwarantującą najszybszą możliwość przemieszczenia się dowództwa. Innej, bezpośredniej drogi z Morąga do Dzierzgonia, w ówczesnych czasach nie było. Dlatego też wielce prawdopodobne jest że, jeszcze przed nadejściem orszaku królewskiego, przemieściły się tędy, wysłane przez Jagiełło w charakterze straży przedniej, oddziały lekkozbrojne, w tym Tatarzy, które jako pierwsze dotarły do Malborka. W poniedziałek 21 lipca tereny Ziemi Zalewskiej znalazły się już bezpośrednio w zasięgu działań wojennych.
W trakcie lipcowego przemarszu armii polsko-litewskiej przez Ziemię Zalewską nie doszło do znaczniejszych spustoszeń czy szkód. Zalewo zastało oszczędzone, nie ma też dowodów na zniszczenia okolicznych wsi. Natomiast co było rzeczą naturalną w owym czasie, rabowano co tylko można było zabrać ze sobą. Po pierwsze jako łupy wojenne, a po drugie w celu zaopatrzenia ludzi i koni.
Mroczek z Łopuchowa starostą na Przezmarku
Opanowanie i powierzenie zamku Przezmark Mroczkowi z Łopuchowa tak opisuje Długosz: „...przybyło do króla [„powyżej wsi i jeziora Czołpie, w pobliżu zamku Preussmarkt”] wielu krzyżaków zostawionych do obrony rzeczonego zamku Prussmorga, którzy z pokorą oddawszy cześć królowi, poddali zamek jego władzy. Król puścił go zaraz w dzierżawę Mroczkowi z Łopuchowa, rycerzowi wielkopolskiemu, herbu Łaski. Ale ponieważ wieść niosła, że w tym zamku przechowywano wielkie skarby i klejnoty, król dla wprowadzenia Mroczka do zamku i spisania wszystkich w nim znajdujących się bogactw posłał wraz do Prusmorga Jana Sochę pisarza swego, herbu Nałęcz. Ten gdy po wprowadzeniu rzeczonego Mroczka i spisaniu rzeczy powracał, w drodze, czy to od swoich czy od nieprzyjaciół, z całą drużyną zamordowany został. Padały wielkie podejrzenia na pomienionego rycerza Mroczka, że on to morderstwo nastroił, ażeby król ze spisów Sochy nie dowiedział się, jakie w zamku Prusmorskim były skarby i dostatki. Kiedy potem król oblegał Marienburg [Malbork], bracia i krewni zabitego Jana Sochy wynieśli przeciw Mroczkowi skargę o zabójstwo; złożono sąd w tej sprawie, ale Mroczek przysięgą rycerską uwolnił się od zarzutu."
Stanisław Kuczyński, autor monografii tej wojny, tak podsumował postawę załogi zamku przezmarckiego: „W sercach braci krzyżackich musiał gościć istotnie ogromny lek, skoro nie próbowali nawet bronić zamku Przezmark i zawartych w nim bogactw”.Poddanie bez walki Przezmarka a następnego dnia i Dzierzgonia było niedobrym przykładem dla innych załóg, co zostało podkreślone później przez niemiecką historiografię.
Jakie zatem mogły znajdować się bogactwa na zamku, będącym siedzibą jednego z pięciu komornictw w komturstwie dzierzgońskim? Częściową odpowiedź na to pytanie może dać sprawozdanie z wizytacji zamku, które miało miejsce 30 marca 1410 roku, a więc niecałe trzy miesiące przed jego objęciem przez Mroczka. Mianowicie zanotowano wówczas w piwnicach zamkowych, między innymi 12 beczek krajowego wina, 3 beczki gdańskiego piwa, 10 ton elbląskiego piwa, 8 ton miodu, cynowe i srebrne naczynia stołowe, duży srebrny puchar, 2 małe srebrne puchary, 1 srebrną beczułką przypraw i 16 srebrnych misek. W kaplicy zamkowej natomiast zinwentaryzowano: księgę mszalną, też księgę mszalną podróżną, 2 ornaty, 2 kielichy, parę srebrnych flaszek, srebrną puszkę na hostie, 2 cynowe latarnie, 2 zasłony i 4 sukna na ołtarz. Nie były to więc jakieś ogromne skarby, których spodziewali się Polacy. Ale możliwe było też zmagazynowanie i zdeponowania w piwnicach zamkowych zapasów, bezpośrednio przed wybuchem wojny. Wszakże obie strony intensywnie przygotowywały się do tej kampanii, a zmagazynowanie odpowiedniej ilości prowiantu i narzędzi walki było koniecznością. Również z racji położenia warowni przezmarckiej, w ramach zabezpieczenia części kosztowności zakonnych na czas konfliktu, mogły tu być umieszczone klejnoty zakonne.
Napad i morderstwo Jana Sochy i jego drużyny mogło mieć miejsce w dniach 22-25 lipca. Inwentaryzacja majątku w zamczysku musiała odbyć się niezwłocznie po jego objęciu przez Mroczka. Nie mogła trwać dłużej niż dzień, co najwyżej dwa. Nie było na to czasu, a zapewne też i konieczności dłuższej pracy. Sytuacja wojenna obligowała do pośpiechu. Wielce prawdopodobne jest, że powyższy napad miał miejsce niedaleko Przezmarka. Powracający w szeregi orszaku królewskiego Socha, po wykonaniu zadania, skierował się zapewne na stary krzyżacki szlak kurierski z Przezmarka przez Dzierzgoń na Malbork, do którego podążały wojska polsko-litewskie (król opuścił Dzierzgoń 24 lipca). Ogólna sytuacja sprzyjała po temu, aby bez świadków pozbyć się wysłanników królewskich. Jednocześnie szybko, w ciągu paru nocnych godzin, można było powrócić konno z powrotem do zamku.
Najstarszy zachowany widok zamku w Przezmarku (według rysunku z lat 1626-1627 w Dzienniku A. Boot’a)
Podejrzenie Mroczka o podstępne zamordowanie Sochy mogło być uzasadnione biorąc pod uwagę jego późniejsze zachowanie. Jego osoba pojawia się na stronach kroniki Długosza pod rokiem 1412 i to nie w najlepszym kontekście. Król Jagiełło usunął wtedy przemocą z biskupstwa krakowskiego niespełna rozumu i podobno obłąkanego biskupa Piotra Wysza, złączonego właśnie z nim w pokrewieństwie. Jagiełło, za zezwoleniem papieskim przeniósł go na biskupstwo poznańskie a stamtąd biskup Wojciech Jastrzębiec przeszedł na miejsce Wysza. Mroczek nie mogąc strawić zniewagi krewnego, zaczął szukać sposobnej pory by zabić Jastrzębca. Okazja taka miała się zdarzyć w związku z wyznaczonym zjazdem w Gnieźnie, na jesień Przesłania Ducha Św. na który miał też przybyć nowo powołany biskup krakowski. Długosz, zanotował, że: „rzeczony Mroczek postanowił i zaklął się przysięgą, że z pięciuset zbrojnymi ludźmi napadnie go w gospodzie i zamorduje. Gdy jednak Wojciech Jastrzębiec na ten zjazd nie przybył, zbrodnia zamierzona nie przyszła do skutku”.
Przygotował: Kazimierz Skodzki
http://buytadalafilonline20mg.com/
W pałacu było rojno i gwarno, rozmowy rozbrzmiewały we wszystkich językach państw ujarzmionych przez Napoleona. W sali balowej podejmowano egzotyczne poselstwa, zaś wieczorami oglądano spektakle teatrów paryskich. Wiosną 1807 roku wytyczano tu przebieg granic francuskiej Europy, spierano się o stanowiska w nie istniejących jeszcze państwach, zawierano koniunkturalne sojusze i organizowano przebiegłe intrygi, zabiegano o protekcje i oczerniano się wzajemnie. Wiosenna pogoda zahamowała działania wojenne. Obie strony sposobiły się do letniej kampanii, która miała rozstrzygnąć losy tej wojny, zwanej "pierwszą wojną polską".
