Zamek krzyżacki w Przezmarku ^Wyróżniony

Pierwszy zamek krzyżacki w Przezmarku został wzniesiony z drewna w II połowie XIII w. Wznoszenie nowego, tym razem z cegły, zainicjował komtur dzierzgoński Luter z Brunszwiku, pełniący równocześnie obowiązki wielkiego szatnego zakonu. Obiekt stanął na miejscu dawnego grodu pruskiego; prace trwały od 1316 do 1331. Początkowo na zamku rezydował prokurator krzyżacki, następnie obiekt stał się siedzibą wójta. Chociaż zamek położony był w bardzo dogodnym do obrony miejscu, w 1410 został przejęty bez walki przez wojsko Władysława Jagiełły, by już rok później wrócić do Krzyżaków na mocy I pokoju toruńskiego (1411). W 1414 obiekt został ponownie zdobyty przez wojska polskie i poważnie zniszczony, jednak wrócił do zakonu, który – wobec doszczętnego zniszczenia pobliskiej warowni dzierzgońskiej – dokonał poważnej rozbudowy i wzmocnienia zamku. W 1437 zamek stał się siedzibą komtura, przeniesiono również do niego sąd ziemski. Mimo tego zamek został zdobyty przez mieszczan z Elbląga w czasie wojny trzynastoletniej, po czym odbity przez Krzyżaków, a następnie oblegany przez wojska polskie. Udało im się jednak zdobyć tylko obszar przedzamcza.

 

Począwszy od 1508 zamek znajdował się w rękach biskupów pomezańskich, a od 1521 w rękach prywatnych rodzin von Egmon i von Werdte. W związku z tym w latach 80. XVI wieku przeszedł kolejną przebudowę, która miała uczynić z niego rezydencję w miejsce budowli typowo obronnej. W 1626 właściciele Przezmarka poparli Szwedów i kilkakrotnie udostępnili im zamek w celu zaopatrywania w żywność. W czasie potopu szwedzkiego podupadły budynek stał się stałą kwaterą szwedzką. Przez cały XVIII i XIX wiek obiekt, chociaż mieścił Urząd Ziemski, był poważnie zaniedbany, a proces jego popadania w ruinę został przypieczętowany, gdy pod koniec XVIII stulecia rozpoczęto rozbiórkę murów w celu pozyskania budulca na folwark i zbór ewangelicki. W roku 1935 podjęto nieukończone prace konserwatorskie oraz porządkowanie ruin. Z kolei w 1958 wieża i zachowane obiekty na przedzamczu zostały zaadaptowane na ośrodek wczasowy (wzniesiono wówczas zespół drewnianych domków turystycznych). Obecnie zamek jest w rękach prywatnych, na jego terenie rozpoczęły się prace renowacyjne i częściowa odbudowa. Obiekt jest udostępniany turystom.