W dniu 17.09.2016 w remizie i świetlicy w Dobrzykach odbyło się uroczyste spotkanie z okazji przypadającej w tym roku 70 rocznicy utworzenia jednostki Osp Dobrzyki. Swoją obecnością spotkanie uświetnili m. in. Burmistrz Zalewa i Prezes ZG ZOSP RP w Zalewie Marek Żyliński, Dyrektor ZS w Dobrzykach Jacek Dobrowolski, Dyrektor ZOSziP i wieloletnia druhna Osp DobrzykiGrażyna Tuszewicka - Pełka, Sołtys Kazimierz Twardowski oraz nasi serdeczni koledzy z jednostek OSP z gminy Zalewo. Spotkanie było okazją do przypomnienia historii powstania i działalności naszej jednostki oraz uhonorowania najstarszych członków Osp Dobrzyki. Odebraliśmy też okolicznościowe upominki od braci strażackiej, za które - jak i za Waszą obecność - serdecznie dziękujemy! Po części oficjalnej przyszedł czas na tradycyjną integrację środowiska strażackiego przy poczęstunku, za którego przygotowanie dziękujemy paniom z rady sołeckiej w Dobrzykach 

Od Redakcji:

W ub. roku ukazała się książka pt Archaeologica. Hereditas. Grodziska Warmii i Mazur. 1-pod red. Z. Kobylińskiego. W rozdziale pt: »„Wykopaliska" w archiwach - archeologia archiwalna na przykładzie wybranych stanowisk Pojezierza Iławskiego« , autorstwa Seweryna Szczepańskiego, ukazane sę materiały archiwalne dotyczące różnych, ciekawych dla archeologów, miejsc Pojezierza Iławskiego, w tym dotyczące miejscowości z gminy Zalewo: Boreczna - Mózgowa, Dobrzyk, Jaśkowa - Janik Wielkich, Urowa i Wieprza. Do artykułu wybraliśmy fragment dotyczący Zamkowej Góry w Dobrzykach. Uzupełnieniem artykułu jest Legenda o Zamkowej Górze ze zbioru legend Elizabeth Lemke przetłumaczona przez Kazimierza Madelę.

Ze źródeł archiwalnych dotyczących Dobrzyk wnioskować można o istnieniu w okolicy wsi aż trzech grodzisk. Żadne z nich nie doczekało się jak dotąd weryfikacji archeologicznej i podejrzenia dotyczące ich rzeczywistej funkcji pozostają, jak na razie, w sferze domysłów.
Ze sprawozdania landrata morąskiego z 1 stycznia 1825 roku dowiadujemy się o wzniesieniu położonym 2000 kroków na północ od Dobrzyk, 2000 kroków na wschód od wsi Jezierce (Haack) i około 1000 kroków od jeziora Ewingi (Ewing See), które miało skrywać relikty dawnego grodziska. Niedaleko znajdował się niewielki lasek świerkowy oraz osada Kobitten. Wzgórze to, dominujące nad okolicą, posiadało wysokość około 50 stóp (około 15,5 m) względem tafli jeziora Ewingi. W pobliżu przepływała rzeczka oraz biegła droga łącząca Zalewo i Matyty. Na wzniesieniu czytelne były nadal jakieś pozostałości „elementów murowanych lub fortyfikacji".

To samo miejsce (wraz z laskiem oraz osadą Kubitten), podpisane
I jako Schlossberg bei Weinsdorf Kubithen zaznaczył na swoim szkicu i porucznik Guise, wizytując niedługo po sporządzeniu powyższego sprawozdania okolice Dobrzyk.
Owa „Góra Zamkowa" przez lata wzbudzała zainteresowanie mieszkańców, o czym wspomina w swojej książce z 1887 roku Elisabeth Lemke. Fakt ten potwierdza list Brunona Eckhardta z 24 lipca 1935 roku. Odpowiadając na zapytanie dyrektora Prussia Museum w sprawie lokalizacji grodziska w okolicy Dobrzyk napisał on, że obecnie jest już ono nieczytelne w terenie, gdyż przez lata ma na nim miejsce wydobycie „żwiru i gliny" (...). Zaznaczył jednak, że jego lokalizacja odpowiada miejscu oznaczonym na planie Messtischblatt 800 jako Schanze (właściwie na planie znajdujemy opis - Burghugel).
Obecnie miejsce to jest rzeczywiście w dużym stopniu uszkodzone przez wybierzysko oraz permanentną orkę. Udało się znaleźć podczas inspekcji kilka fragmentów polepy oraz fragmenty cegieł.

Seweryn Szczepański

Legenda o Zamkowej Górze

Zamkowa Góra w Dobrzykach jest dziś tylko zwykłą cegielnią. Ale w dawnych czasach stał tam wielki zamek. Jak daleko sięga pamięć ludzka, znajdowano w tym miejscu resztki starych murów zagrzebanych w glinie. Może zamek ten uległ zniszczeniu w jakiejś wojnie, ale w żadnych księgach tego nie zapisano i nic więcej powiedzieć
0 tym nie można. Teraz znajduje się tam głęboka dziura, której dna próbowano nawet dosięgnąć długimi drągami. Ale najciekawsze z tego wszystkiego jest to, że kiedyś na Zamkowej Górze zakopanybył skarb monet. Znaleźli go dwaj ludzie, którzy od dawna już nie żyją. Nikomu o tym nie powiedzieli. Ale gdy się nagle wzbogacili, stało.się dla wszystkich jasne, z jakiego powodu. A odnalezienie tego skarbu nie było wcale trudne, jeśli w ogóle miało miejsce. Ludzie opowiadali jeszcze, że tych dwóch z całą pewnością widziało jak coś błyszczało w ziemi i zaraz tam pobiegli. A podobno monet było tak wiele, że zabrali je furmanką. Od tamtej pory upłynęło wiele czasu i ludzie mówią to
1 tamto, ale wszystko mieszają i kręcą. Tak, że jeden wie tyle, co drugi.

tłumaczenie: Kazimierz Madela

Bibliografia:

- Elisabeth Lemke: Volkstümliches in Ostpreussen 1884
- Archaeologica. Hereditas. Grodziska Warmii i Mazur. 1- pod red. Z. Kobylińskiego; WFA Zielona Góra 2013

źródło: Zapiski Zalewskie Nr 27-2014

Pierwsi polscy osadnicy przybyli do Dobrzyk 20 maja 1945 r., było to kilka rodzin wracających z tułaczki wojennej. We wsi (noszącej wówczas niemiecką nazwę Weinsdorf) mieszkało też kilku polskich robotników przymusowych, wśród nich nauczycielka

Helena Mioduszewska.

To z jej inicjatywy

 już 1 września 1945 r. rozpoczęła swoją działalność

szkoła, jako pierwsza powojenna placówka na ziemi Zalewskiej i jedna z pięciu
w powiecie. Lekcje odbywały się wówczas w domu, gdzie później zamieszkał Michał
Ogonowski, gdyż we właściwym budynku szkoły stacjonowali żołnierze. Uczniowie byli
w bardzo zróżnicowanym wieku i pochodzący z różnych stron Polski, co było efektem
wojny i okupacji, a potem przyjazdu ich rodzin na Ziemie Odzyskane. Stopniowo
uporządkowano właściwą szkołę położoną obok drogi Zalewo - Susz z lewej strony.
Wówczas kierownictwo placówki objął Józef Mioduszewski, brat Heleny. Warto
nadmienić, iż trzecia z rodzeństwa Mioduszewskich - Kazimiera, była założycielką
(w 1946 r.) i długotrwałą kierowniczką szkoły w Jerzwałdzie. Personel nauczycielski
zasiliło rodzeństwo Kostrzewów: Elżbieta i Reinhard, którzy byli autochtonami
pochodzącymi spod Stawigudy. Reinhard Kostrzewa zasłynął jako organizator życia
kulturalnego na wsi. Organizował inscenizacje, w których brali udział dorośli i dzieci,
pięknie też malował. Przedstawienia wystawiano w wiejskiej świetlicy położonej naprzeciw szkoły. Niestety, świetlica ta z powodu bezmyślności ludzi po pewnym czasie została zdewastowana.

Od 1950 r. szkoła działała już jako pełna siedmioklasówka. Rok szkolny 1953/54 przynosi duże zmiany w kadrze nauczycielskiej. Odchodzą Kostrzewo wie, a na ich miejscu rozpoczynają pracę: Janina Kamińska, E. Kruszewska i Lucjan Złotkowski; kierownikiem jest nadal Józef Mioduszewski.

Następne zmiany zachodzą w roku szkolnym 1955/56. Odchodzi kierownik Mioduszewski i nauczyciel Złotkowski. Kierownictwo szkoły obejmuje młody absolwent liceum pedagogicznego - Stanisław Parzęcki, który będzie je piastował do 1975 r. Ze starej kadry pozostała Janina Kamińska, a dochodzą nauczyciele: Maria Głowacka i Helena Tomczyk. W następnym roku odchodzi Helena Tomczyk, a na jej miejsce zaczyna pracować pochodzący z Dobrzyk Jan Nidzgorski, który będzie pracować w niej do emerytury w 1990 r., a od 1975 r. także jako dyrektor. Jako siedmioklasowa szkoła z czterema nauczycielami będzie funkcjonować do 1964 r. Do tego czasu pracowali w niej jeszcze: Jan Skrajda (3 lata), Justyna Lewczyk (5 lat), Jan Lichacz (1 rok), Bronisława Dziurdzia (1 rok). W roku szkolnym 1961/62 podejmuje pracę Stanisław Bulski, który przepracowuje w niej do emerytury w 1991 r.
Rok szkolny 1964/65 przynosi zmianę w postaci zwiększonej do pięciu nauczycieli kadry. Zasila ją absolwent szkoły w Dobrzykach - Witold Lewicki. Nowy przełom to rok 1966/67 - wprowadzenie ośmiolatki. Zwiększa się obsada nauczycieli do sześciu osób. Odchodzi do innej szkoły pracująca tu trzy lata Maria Homza - Nike, zaczynają natomiast pracę absolwentki liceum pedagogicznego, a także szkoły w Dobrzykach: Mirosława Kobus i Krystyna Słomiana. Godnym uwagi jest fakt istnienia przy placówce Szkoły Przysposobienia Rolniczego, powołanej w roku szkolnym 1965/66. Przedmiotów zawodowych uczyli w niej inżynierowie rolnictwa z pobliskich PGR, a ogólnokształcących - nauczyciele szkoły. W czwartym roku funkcjonowania szkoła ta została rozwiązana z powodu małej liczby uczniów.
• Dobrą tradycją szkoły w Dobrzykach było organizowanie Dnia Dziecka na wyspie Czaplak. Po raz pierwszy taki wyjazd nastąpił 1 czerwca 1964 r. Przeżycia dla dzieci nie do opisania. Po pierwsze, przejazd na wyspę brodem z Polajn. Przewoźnicy,

to ojcowie dzieci, którzy udostępnili swoje konie i wozy. Ileż pisków, gdy woda sięgała stóp małych pasażerów! A sam pobyt na wyspie to też nie lada atrakcja: wędkowanie, różne zawody sportowe dla dzieci i ich rodziców, bufet z napojami, kanapkami i słodyczami, który przyjechał wraz z kierowniczką miejscowego Klubu Rolnika. Taki dzień to mnóstwo wrażeń. Wyspa Czaplak była miejscem wypoczynku uczniów szkoły jeszcze wielokrotnie.
Ciekawa inicjatywa nauczycieli to sportowe spotkania kilku szkół z okazji Dnia Sportu, co miało miejsce na początku czerwca. Spotykały się społeczności szkolne Dobrzyk, Jerzwałdu i Tabor na zmianę w poszczególnych miejscowościach, do których zawodnicy i ich opiekunowie dojeżdżali rowerami. W ten sposób zacieśniały się więzi między nauczycielami, uczniami i ich rodzicami, a i rywalizacja była bardziej ekscytująca.
W 1973 r. następuje zasadnicza zmiana w bazie mieszkaniowej dla nauczycieli. Zostaje wykupiony dom od Bronisława Kobusa i przeznaczony na Dom Nauczyciela, w którym uzyskuje się dwa rodzinne mieszkania z centralnym ogrzewaniem, wodą, wc. Podobny remont przeprowadzono w mieszkaniu dyrektora szkoły, przez co i szkoła uzyskuje częściowo bieżącą wodę. W tym też roku zostaje zlikwidowana czteroklasowa Szkoła Podstawowa w Matytach z powodu małej liczby dzieci,

Zmienia się obwód szkolny w Dobrzykach, zostaje poszerzony o miejscowości: Kupin, Półwieś, Witoszewo, Gajdy, a także, na prośbę rodziców, uczniów z Siemian. Szkoła liczy teraz ponad 240 uczniów pracujących w 12 oddziałach.

Corocznie organizuje się wiele wycieczek dla uczniów klas młodszych i starszych, by poznawali ciekawe miejsca naszego kraju. Tradycją stały się konkursy ekologiczne klas trzecich całej gminy, szkoła współpracuje też z Parkiem Krajobrazowym Pojezierza Iławskiego i Wzgórz Dylewskich z siedzibą w Jerzwałdzie. Uczniowie jeżdżą tam na lekcje i ścieżki dydaktyczne, pracownicy siedziby Parku odwiedzają szkołę z prelekcjami.
Z inicjatywy nauczycielki przyrody, Krystyny Gajcy, w drugiej połowie października szkoła organizuje imprezę środowiskową, Święto Pola. Po raz pierwszy było to 19 października 2002 r. W jej przygotowanie angażują się nie tylko dzieci, ale i ich rodzice. Występy artystyczne, sportowe, zmagania na wesoło rodziców i dzieci, wspólne śpiewy, a także konkursy na „kartoflanego dziwaka", czy „jarzynowego potwora" oraz stoiska poszczególnych klas z różnymi potrawami i eksponatami z pól, sadów i ogrodów obejmują to widowisko. Integrują szkołę ze środowiskiem, pokazują jak bogata jest nasza ziemia, czym nas obdarza i dlaczego należy traktować ją z szacunkiem. W br. taka impreza odbędzie się już po raz trzynasty. Corocznie towarzyszy jej inne hasło, np. „Od ziarenka do bochenka", „Plon niesiemy plon".
Odwiedzają ją redaktorzy lokalnych gazet, a nawet jedną z imprez z 27 października 2007 r. nagrywała TVP Program III, a relacja pojawiła się z „Panoramie".
14 października 2003 r. z okazji Dnia Edukacji Narodowej nastąpiło otwarcie pracowni komputerowej, jest to nowy etap w życiu szkoły, obecnie bez komputerów w bibliotece czy klasie trudno sobie wyobrazić naukę. Kilka lat szkoła była organizatorem „Przeglądu Jasełek" w gminie. Jasełka i spotkania opłatkowe w grudniu to również tradycja szkoły. 22 grudnia 2004 r. na takim spotkaniu kolędy i pastorałki zaśpiewał chór złożony z nauczycieli, 9 stycznia 2005 r. chór wystąpił również w Gminnym Ośrodku Kultury w Zalewie wspierając akcję WOŚP Jerzego Owsiaka.
W 2008 r. Rada Rodziców wyszła z inicjatywą, by w szkole zorganizować gimnazjum. Głosowanie wśród rodziców wykazało prawie 100% poparcie, kadra nauczycieli była przygotowana, a z powodu zmniejszania się liczby dzieci były też wolne pomieszczenia. I tak rok 2008/09 to pierwszy rok Zespołu Szkół w Dobrzykach z dwiema klasami gimnazjum. Inicjatywa rodziców była słuszna, gimnazjaliści kontynuują naukę w szkołach średnich z dobrymi efektami. W b.r. Zespół Szkół w Dobrzykach rozpoczyna ósmy rok pracy; solidnej, zwykłej, znów kalendarz imprez, wycieczki, imprezy środowiskowe, współpraca z rodzicami...
Jest to inna szkoła niż ta z 1945 r. - z piękną salą gimnastyczną, bogatą biblioteką, pracowniami, wykształconą kadrą nauczycieli, ale zawsze przyjazna uczniom, ich rodzinom, pracownikom. Pewnie dlatego absolwenci wracają tu, by pracować. Do nich należą nauczyciele: Jan Nidzgorski, Witold Lewicki Krystyna Słomiana (Głażewska), Mirosława Kobus (Kosek), Halina Śledzik, Bożena Frańczuk (Rafalska), Agnieszka Śledzik (Helwak), Krystyna Wolak (Gajcy) oraz inni pracownicy szkoły: Bożena Tetkowska (sekretarka) Wacław Truszkowski (konserwator)- Irena Szczur (Jaskulska) - kucharka; Teresa Kosek (Wnukowska), Barbara Nidzgorska Wioletta Grzebieniak (Płatek) - intendentki; Maria Niewiadomska (Zaniewska),' Daniela Niewiadomska (Graczyk), Halina Kmita (Radka), Anna Kulik - sprzątaczki.
A i ci pochodzący z innych miejsc, gdy zaczynają pracę w tej szkole to pozostają w niej na dłużej, a najczęściej do emerytury. To takie przyjazne miejsce.

Halina Śledzik

Notka biograficzna o autorce:

Halina - Weronika śledzik, ur. w Winowie (obecnie Dobrzyki), absolwentka Szkoły Podstawowej w Dobrzykach z 1961 r. Ukończyła Liceum Pedagogiczne oraz Uniwersytet Gdański (geografia).

W zawodzie nauczycielskim przepracowała 43 lata, w tym 41 lat w Szkole Podstawowej w Dobrzykach, ostatni rok - już w Zespole Szkół.
Fotografie zamieszczone w artykule pochodzą z kolekcji autorki.